Tom Haagmans: “In publiek-private samenwerking is denken en handelen vanuit belangen zeker nog geen gemeengoed.”

Tom Haagmans is directeur-grootaandeelhouder van bouwonderneming Vaessen. Vaessen is gespecialiseerd in maatschappelijk vastgoed, zoals sportaccommodaties en brandweerkazernes. Daarnaast is Tom lid van de Raad van Arbitrage voor de Bouw. Een interview over de training Harvard Onderhandelen.

“Op het moment dat je de tijd neemt en het lef hebt om ook met de andere partij mee te denken kom je tot oplossingen die niemand van tevoren had kunnen bedenken. Er opent zich een bredere context, een blikveld dat er anders nooit zou zijn geweest.”

Onderhandelen in de bouwwereld: handjeklappen vanuit standpunten

“In de bouwwereld wordt er veel onderhandeld. Aangezien het een nogal traditionele wereld is gebeurt dat meestal op basis van positioneel onderhandelen. Eigenlijk wordt er vanuit standpunten continu ‘gehandjeklapt’ om te kijken of er een deal te bereiken is. Het denken vanuit belangen, zeker vanuit de belangen van de andere partij, is zeker nog geen gemeengoed. De gedachte is dan al snel dat dat geld kost.

Voor Vaessen komt daar nog een aantal specifieke elementen bij. “Wij doen veel zaken met de overheid, onze opdrachtgevers zijn voornamelijk gemeenten en gemeentebesturen. Dat geeft een specifieke dynamiek, want een overheidsorgaan heeft een ander DNA dan een bedrijf. Daarnaast doet Vaessen niets met traditionele bouwcontracten. Wij werken op basis van innovatieve contractvormen waarbij we procesverantwoordelijk zijn, vanaf de eerste ontwerptekeningen tot en met de oplevering. Vaak completeren we dat met het (risicodragend) meerjarig onderhoud, energiebeheer en de exploitatie. Dat maakt de onderhandelingen voor dit soort projecten complex.”

Spanningen in publiek-private samenwerking

“Ik vind het verloop van lange termijn samenwerkingen tussen publieke en private partijen intrigerend, en ben met name geïnteresseerd in de spanningen die daarbij vrijwel altijd ontstaan.  Je kunt wel dromen van een proces waarin nooit iets gebeurt, maar dat is een utopie. Spanningen ontstaan er altijd. Bijvoorbeeld als projectdoelstellingen niet worden gehaald of als er binnen een gemeente een nieuw politiek bestuur wordt gevormd. Kort geleden hebben we bij de Universiteit Utrecht een vierjarig onderzoek afgerond, dat zich op deze spanningen toespitste. Ik wilde uitvinden hoe je kunt voorkomen dat dit soort spanningen escaleren.

Onder meer vanuit die interesse ben ik de beroepsopleiding tot legal mediator gaan volgen. Het onderdeel Harvard Onderhandelen was daarbij voor mij heel leerzaam, omdat je bij Harvard Onderhandelen uitgaat van belangen, niet van standpunten, zoals te doen gebruikelijk in de bouwwereld. Ontstaan er spanningen? Dan worden daar al snel de contracten erbij gepakt, komen de boetebedingen op tafel en gaan partijen zich ingraven. En dan staan ze ineens voor de rechter. Dat soort processen is ontzettend slecht voor de lange termijnrelatie.”

Harvard Onderhandelen

“Bij Harvard Onderhandelen leer je te kijken naar de belangen van de andere partij. Je leert je inleven in wat er bij de ander leeft, wat de ander drijft en hoe je dat in beider voordeel zou kunnen vertalen. Dat is een van de belangrijkste dingen die ik heb geleerd. Op het moment dat je de tijd neemt en het lef hebt om ook met de andere partij mee te denken kom je tot oplossingen die niemand van tevoren had kunnen bedenken. Er opent zich een bredere context, een blikveld dat er anders nooit zou zijn geweest.

Wat daarnaast ook belangrijk is, is dat je op tijd kunt reflecteren en afstand nemen. Dat je de tijd neemt om niet vanuit emotie te reageren, maar vanaf een afstandje te kijken naar wat er speelt, om vervolgens weer een nieuwe stap te kunnen zetten.

Ik zou iedereen binnen de bouwwereld het Harvard Onderhandelen willen aanraden, ook de adviesbureaus die publieke partijen adviseren. Ik heb nu dertig jaar ervaring in het spanningsveld in publiek-private samenwerkingen. Ik heb gezien wat er allemaal kan gebeuren en waar het kan stranden. Ik heb het tot mijn levensdoel gemaakt om een positieve rol te spelen om die spanningen in goede banen te leiden. De sector als geheel heeft er echt belang bij dat we op een andere manier met elkaar leren omgaan.”

Bekijk onze agenda opleidingen